1942

De pianist en dirigent Daniel Barenboim (Buenos Aires, 1942) is nooit anders dan een kosmopoliet geweest: geboren in Argentinië uit Russisch-joodse ouders, opgegroeid in Israël, bejubeld op podia over de hele wereld, nu wonend in Berlijn, met een Argentijns, Spaans, Israëlisch en Palestijns paspoort op zak.
Barenboim spreekt vele talen, maar excelleert in de meest universele taal: de muziek. Het Britse dagblad The Times schreef ooit dat ‘Barenboim een van de weinige musici van onze tijd is die met recht legendarisch genoemd kan worden’.

Barenboim debuteerde op z’n zevende met sonates van Beethoven en trok als elfjarig wonderkind al de aandacht van de grote dirigent Wilhelm Furtwängler. Vanaf het midden van de jaren vijftig liet Barenboim zijn reusachtig talent als pianist horen tijdens talrijke concerttournees door Europa en Amerika. Hij zette het belangrijkste pianorepertoire op de plaat, waaronder complete cycli pianosonates van Mozart en Beethoven, de pianoconcerten van Beethoven (met Otto Klemperer), Brahms (met John Barbirolli) en Bartók (met Pierre Boulez). Befaamd werden ook zijn kamermuziekopnamen, zoals de cellosonates van Beethoven en Brahms (samen met Jacqueline Du Pré, de Britse celliste met wie Barenboim twintig jaar, tot aan haar overlijden in 1987, getrouwd is geweest), de complete Mozart-vioolsonates (met Itzhak Perlman) en Schuberts Forellenkwintet (met Du Pré, Perlman, Pinchas Zukerman en Zubin Mehta).

Op 25-jarige leeftijd volgde Barenboim zijn tweede roeping en werd dirigent, eerst bij het English Chamber Orchestra en daarna bij het Orchestre de Paris, waar hij zich toelegde op werk van moderne componisten als Lutoslawski, Berio en Boulez. Van 1986 tot 1989 was Barenboim artistiek en muzikaal directeur van de Opéra de la Bastille te Parijs. In 1991 werd hij dirigent van het Chicago Symphony Orchestra (tot 2006) en in 1992 artistiek leider van de Staatsopera van Berlijn. In 2006 volgde een benoeming tot Eerste Gastdirigent van La Scala in Milaan, waar hij in 2010-’13 de complete Ring des Nibelungen van Wagner bracht. Barenboim, die ook geliefd is om zijn uitstapjes naar de jazz- en tangomuziek, dirigeert nog steeds regelmatig de Berliner Philharmoniker, de Wiener Philharmoniker en de Staatskapelle Berlin. Hij wordt algemeen beschouwd als een van vijf grootste dirigenten die de wereld gekend heeft. Samen met de Palestijns-Amerikaanse cultuurwetenschapper Edward Said (die in 1994 de eerste Nexus-lezing gaf en in 2003 overleed) stichtte Barenboim in 1999 het West-Eastern Divan Orchestra, samengesteld uit jonge, getalenteerde musici uit Israël en omliggende Arabische landen. ‘Dit is een orkest voor de vrede. Vrede brengen kan het niet, maar wel geduld, verstandhouding en moed om te luisteren naar de ander,’ aldus de dirigent.