Componist: Georges (Alexandre César Léopold) Bizet

Librettist: Ludovic Halévy
Henri Meilhac

Première: 03-03-1875 te Parijs

Korte inhoud

Sevilla, in 1820. De sergeant Don José raakt onder de bekoring van de zigeunerin Carmen en helpt haar aan de gevangenis te ontkomen, wat hemzelf arrestatie en degradatie oplevert. Carmen weet hem over te halen zich bij een smokkelaarsbende aan te sluiten, maar de goede houding wordt spoedig verstoord als zij gecharmeerd raakt van de stierenvechter Escamillo. Een conflict blijft uit doordat het boerenmeisje Micaëla op het beslissende moment tussenbeide komt en Don José smeekt zijn stervende moeder te bezoeken. Als deze, verteerd door jaloezie, bij zijn terugkeer ervaart dat Carmen in de persoon van Escamillo een nieuwe minnaar heet gevonden, doodt hij haar.

Toelichting

Carmen – dat is de geschiedenis van een zigeunerin voor wie niets boven haar vrijheid gaat, de geschiedenis van een vrouw die zich niet wil laten voorschrijven hoe ze moet handelen en vooral wat ze mag voelen. Het is ook de geschiedenis van een korporaal die door een zigeunerin van de wegen der deugd afdwaalt en deserteert, het verhaal van een man die uit jaloezie de moordenaar van zijn geliefde wordt. Het gaat hier, zoals Nietzsche zegt, om “de liefde die met zijn oorlogsmiddelen in wezen de dodelijke haat tussen de geslachten veroorzaakt.” Het samengaan van felle zigeunerkleuren, habanera ritmen en duidelijk geschetste personen doet de rest. Bizets melodieuze en sensueel exotische opera was nog teveel van het goede voor het Parijse publiek in 1875, maar maakt intussen waarschijnlijk aanspraak op de titel populairste opera.

De originaliteit die Bizet gebruikte in deze opera, leidde al tijdens de repetities tot felle tegenstand. Bizet werd daardoor gedwongen tot enkele coupures en wijzigingen. Een andere aanpassing van het origineel vond plaats na zijn dood, toen Guirad voor de Weense première op 23 oktober 1875 de gesproken dialogen verving door recitatieven, waardoor later ook de Parijse Opéra het succeswerk op het repertoire kon nemen. In de twintigste eeuw ontstond er een groeiend verzet tegen deze gestroomlijnde versie en in de jaren zeventig, werd dankzij de publicatie van de 'oerversie' in veel theaters de originele versie opgevoerd.