Componist: Igor Stravinsky
Librettist:
Alexandre Benois
Michel Fokine
Première: 25-10-1910 te Parijs
De vuurvogel is een Russisch sprookje over prins Ivan die samen met de Vuurvogel maagden redt uit handen van de kwade tovenaar Koschei. De jonge prins Ivan merkt tijdens het jagen een prachtige vuurrode vogel op. Hij volgt de vogel naar de magische tuin van de slechte tovenaar Koschei. Ivan vangt de vuurrode vogel, maar laat deze na een smeekbede weer vrij. Als dank hiervoor geeft de vuurvogel hem een veer en vertelt hem daarbij dat hij deze kan gebruiken in tijden van nood. De vogel vliegt weg.
Er verschijnen maagden in de tuin die spelen rondom de boom met de gouden appelen. Prins Ivan speelt met de maagden mee. Hij wordt op slag verliefd op een beeldschone prinses. Na een tijd keren de maagden terug naar het paleis en prins Ivan volgt hen. Daar wordt hij gevangen genomen door de monsterlijke wachters van de tovenaar. Hij dreigt te worden veranderd in steen evenals zijn voorgangers. Maar voordat de tovenaar hem betovert, herinnert Ivan zich de veer die hij heeft gekregen van de vuurrode vogel. De vogel verschijnt en zet de wachters aan tot een uitputtende dans.
De vuurvogel vertelt prins Ivan het geheim van de tovenaar. Hij is onsterfelijk en bewaart zijn ziel in een kist in de vorm van een ei. Door het ei te vernietigen verslaat Ivan de tovenaar, waarmee de vloek van de tovenaar wordt opgeheven. Koschei, de wachters en de tuin verdwijnen. De maagden zijn vrij en hun mannelijke verdedigers van steen komen weer tot leven. Prins Ivan trouwt met de prinses en samen regeren ze het koninkrijk.
Met De vuurvogel ontketende Stravinsky in 1910 een Russische dansrevolutie in Europa. Het werk vormde het begin van een jarenlange samenwerking tussen Stravinsky en Diaghilev, de artistiek leider van de Ballets Russes. De voorstellingen van de Ballets Russes onderscheidden zich van het klassieke ballet door de grote aandacht voor Russische volksdansachtige scènes met zeer kleurige decors en kostuums.
De vuurvogel is voor groot orkest geschreven – 'verkwistend groot' zei Stravinsky zelf – en het stelde de componist in staat om allerlei orkestrale effecten te bereiken. In zijn muziek laat Stravinsky alle facetten horen van het verhaal over twee soorten magische wezens: de Vuurvogel die het goede vertegenwoordigt en de tovenaar Koschei, de belichaming van het kwaad.