Componist: Antonio Vivaldi

Première: wrs gecomponeerd in 1716-1717, uitgegeven in 1725

Toelichting

Antonio Vivaldi nam zijn Le Quattro stagioni (De vier jaargetijden) op in een bundel die hij een merkwaardige titel gaf: Il Cimento dell'armonia e dell'inventione, opus 8 (ofwel: De proef tussen harmonie en vindingrijkheid, 1725). Deze titel zinspeelde op de strijd die in de toenmalige kunst en muziek heerste tussen de ongebreidelde fantasie van het individu en de 'harmonische', rationaliserende wetmatigheden van het métier of de 'beschaving' in zijn algemeenheid.

Het woord 'Cimento' verscheen frequent in de titels van opera's waarin beproevingen centraal staan. Deze opera's behandelden een conflict tussen heersende ethische waarden (standvastigheid, eer, deugdzaamheid) en bedreigende factoren (wreedheid, tyrannie, pathos). Anders gesteld wordt de harmonie tijdelijk door chaos verstoord om daarna, in het 'lieto fine' met koor, weer in ere hersteld te worden.

Hetzelfde cyclische vertelschema, dat teruggrijpt op de oermythes van de natuur, komt terug in de Quattro stagioni. Zo moet in het openingsdeel van de Lente het opgewekte vogelgetsjilp plaats maken voor bliksem en donder, waarna de rust zijn gang weer opneemt. Naar muziek vertaald, betekent dit dat de harmonie van het orkestrale samenspel korte tijd teniet gedaan wordt door een bliksemachtig virtuoze 'solo'.
Ook op grotere schaal lijken Vivaldi's concerti door dit schema gedicteerd te worden, zie bijvoorbeeld de manier waarop in de Herfst de pastorale onbezorgdheid van het eerste Allegro verstoord wordt door de wrange harmonieën van het middelndeel, om in het afrondende Allegro weer op te leven.