Componist: Nikolai Rimski-Korsakov

Première: 25-11-1898 te Moskou

Korte inhoud

Salieri zit in gedachten verdiept. Hij heeft alles opgegeven voor de muziek en hij beseft nu dat deze opoffering tot niets heeft geleid. Iemand die lui, frivool en beginselloos als Mozart is, komt net zo makkelijk aan roem en geld als hij met al zijn inzet.
Mozart komt binnen en gaat aan de piano improviseren. HIj speelt een korte fantasie, vol droefgeestige voorgevoelens.
Salieri besluit Mozart te vermoorden omdat hij teveel talent heeft. Hij vergiftigt zijn wijn. Als Mozart ziek wordt en afscheid neemt, blijft Salieri alleen achter en beseft hij de zinloosheid van zijn daad. Hij heeft zijn jaloersheid tot zwijgen gebracht maar tegelijkertijd het geloof in zijn eigen kunnen vernietigd. Talent bestaat ten slotte alleen ter wille van zichzelf. Michelangelo zou immers nooit iemand vermoord hebben uit naijver. Talent en het beschamen van vertrouwen kunnen nooit samengaan, zo herinnert Salieri zich de woorden die Mozart kort daarvoren gesproken heeft.

Toelichting

Mozart was al eeuwen begraven toen zijn doodsoorzaak wetenschappenlijk werd onderzocht aan de universiteit van Californië. De geruchtenstroom met Salieri in de hoofdrol was echter al direct na zijn overlijden op gang gekomen. Een dramatisch sterk gegeven dat Poesjkin oppikte en verwerkte in zijn Mozart en Salieri, een novelle uit 1830. Nikolai Rimski-Korsakov pakte dit gegeven op zijn beurt op voor zijn eenakter Mozart en Salieri uit 1897. In deze eenakter volgt Rimski-Korsakov het aloude verhaal dat Salieri Mozart vergiftigd zou hebben. Uiteraaard ontbreekt ook in deze versie niet de zogenaamd raadselachtige opdracht voor een Requiem. In de opera zijn diverse citaten uit Mozarts werk te horen, waaronder delen uit het Requiem en Don Giovanni.