Componist: Franz Schubert

Librettist: Wilhelm (Johann Ludwig Wilhelm) Müller

Première: 10-01-1828 te Wenen

Toelichting

Winterreise is een cyclus van 24 liederen op gedichten van Wilhelm Müller. De cyclus werd in 1827 door Schubert op muziek gezet (D 911, op. 89). Schubert had al eerder een groep liederen van Müller getoonzet, te weten Die schöne Müllerin. Oorspronkelijk zijn beide cycli geschreven voor tenor, maar de cycli worden ook veel getransponeerd om ook door andere stemsoorten gezongen te kunnen worden.

Meer nog dan een verzameling losse liederen over één thema, is de Winterreise een dramatische monoloog die meer dan een uur duurt. De intensiteit en emotionaliteit worden zorgvuldig opgebouwd om uitdrukking te geven aan het verdriet van de verliefde, en neemt op het einde bijna pathologische vormen aan. De emotionele lading is zo hoog, dat het voor de hand ligt te veronderstellen dat Schubert in zijn privé-leven soortgelijke emoties ook persoonlijk heeft beleefd.

Anders dan in Die schöne Müllerin is het verhaal in Winterreise niet zo logisch opgebouwd. Gedurende de cyclus sluipt de dichter uit het huis van zijn geliefde (die nu van een ander houdt), verlaat hij de stad, volgt de rivier en komt uiteindelijk in een klein dorpje uit. Lange tijd verlangt hij naar de dood, aan het einde verzoent hij zich met zijn eenzaamheid. De kou, duisternis en het barre winterlandschap weerspiegelen zijn ziel. Zo bezien is Winterreise een allegorische reis van een verliefd en gebroken hart, maar misschien staat het ook wel symbool voor veel meer dan dat en heeft de dichter tussen de regels door ook kritiek op de maatschappij.