De Schubertiade is een uniek festival. Zo’n vier weken per jaar komt de crème de la crème van de klassieke muziek naar het Bregenzerwald om in een idyllische omgeving te musiceren. De artiesten kunnen rekenen op een toegewijd publiek, dat in een religieuze stilte de kamermuziekconcerten, pianorecitals en liedrecitals bijwoont. Veel luisteraars komen uit de streek, het meest westelijke puntje van Oostenrijk, andere uit nabij gelegen regio’s in Oost-Zwitserland en Zuid-Duitsland of nog van verder weg. Je hoort er geregeld Engels spreken, maar ook Nederlands, zeker omdat MUSICO Reizen al vele jaren het festival bezoekt. De Schubertiade vindt beurtelings plaats in het stadje Hohenems en het dorpje Schwarzenberg, twee bescheiden oorden waar alles tijdens de concertweken echt om de muziek draait.
Allemaal sterren
Sinds de eerste editie in 1976 zwaait de in Hohenems geboren kunstmanager Gerd Nachbauer de scepter, een garantie van continuïteit in het artistieke beleid. Nachbauer wilde van meet af aan sterren binnenhalen en slaagde hier glansrijk in. De Wiener Philharmoniker kwamen er optreden, net als bariton Dietrich Fischer-Dieskau en dirigent Nikolaus Harnoncourt. En natuurlijk bariton Hermann Prey, die als mede-oprichter van het festival erop aandrong dat de werken van Schubert de ruggengraat van de programmering zouden vormen. Tegenwoordig zijn pianisten als Igor Levit en Paul Lewis er kind aan huis, net als bijvoorbeeld zangers Ian Bostridge en Christoph Prégardien, violist Renaud Capuçon of het Hagen Quartett. En de jongere generatie komt eraan, met onder meer Lucas en Arthur Jussen, bariton Andrè Schuen en het Quatuor Ébène.
Niet alleen Schubert
De focus op de naamgever van het festival is minder dwingend dan vroeger. Op de concertprogramma’s prijken naast Schubert steeds vaker namen van collega’s als Beethoven, Schumann, Brahms en Mahler. Dit heeft mede te maken met de programmavoorstellen van de uitvoerenden zelf. Een prettig gevolg voor de luisteraar is dat er tijdens een week op de Schubertiade waardevolle verbanden ontstaan tussen Schubert en andere negentiende-eeuwse componisten.
Een onhaalbare droom
Dat de Schubertiade zich in een spagaat bevindt als het om de rol van Schuberts muziek gaat, is overigens niet nieuw. Al in de begintijden moest de artistieke leiding concessies doen. Zo had Hermann Prey het plan opgevat om álle werken van Schubert in chronologische volgorde volgens een meerjarenplan te laten uitvoeren. Dit omvangrijke project bleek financieel en organisatorisch niet haalbaar, mede omdat er bijna geen musici te vinden waren voor de minst bekende werken van de Weense componist. Prey trok zich daarom in 1980 terug.
Muzikale poëzie
Zelfs met een steeds diverser repertoire groeien de concerten in Schwarzenberg vaak uit tot uitzonderlijke momenten van muzikale poëzie, mede dankzij de uitstekende akoestiek van de Angelika-Kauffmann-Saal. Dit uit de kluiten gewassen chalet, vernoemd naar de beroemde achttiende-eeuwse schilderes, wordt net als op ansichtkaarten omringd door bekoorlijke groene heuvels. Vijf minuten vóór aanvang zetten twee hoornisten een Schubert-duet in volgens een onveranderlijk patroon dat zich tegen het eind van de pauze herhaalt. Het leven is mooi op de Schubertiade.
