‘Muziek ontroert meer’.
Voor het eerst gaat een gesprek met een reisleider van MUSICO Reizen niet bijna uitsluitend over muziek. Léon Daemen verontschuldigt zich bijna als hij zegt: ‘Mijn passie voor opera heb ik omdat ik ooit in een operakoor heb gezongen.’ Hij maakt dat ruimschoots goed met zijn kennis over beeldende kunst, want dat is zijn vak.
Dat hij zichzelf ‘de minste bekende MUSICO-reisleider’ vindt, komt omdat hij geen muziekreizen begeleidt maar een beperkt aantal kunstreizen. Daarbij ligt het accent op beeldende kunst en architectuur. Dankzij zijn kennis doet hij alle rondleidingen zelf. Lezingen over concerten geeft Léon niet.
Daemen studeerde voor onderwijzer, maar na de studie was er nauwelijks werk voor de klas. Via de docentenopleiding van de kunstacademie Maastricht kwam hij terecht bij de studie kunstgeschiedenis en archeologie aan de Universiteit van Utrecht.
Na die studie verzorgde Léon lezingen over allerlei onderwerpen uit de kunstgeschiedenis en organiseerde hij kunstreizen. Hij was ook gids op Paleis Soestdijk. Het was een tijd waarin de opbrengsten geen recht deden aan de inspanningen. ‘Ik ben een nuchter mens en weet dat niet alles in het leven om kunst draait. Maar er moet ook geld verdiend worden.’
Kunst verrijkt
Dat leidde bij Léon tot gemengde gevoelens over zijn werk. Het bracht hem er zelfs toe ander werk te zoeken. Hij werd trainer van mensen die na een moeilijke levensfase terug wilden keren in het reguliere arbeidsproces. Na een tijdje keerde hij terug naar zijn oude liefde en tot op de dag van vandaag is hij die trouw gebleven. ‘Het duurde even voordat ik begreep hoe waardevol mijn publiek mijn cursussen vond doordat het hun kijk op kunst, maar ook op andere zaken verrijkte doordat ze anders en beter gingen leren kijken,’ zegt Léon.
Met zijn eigen bureau Léonart heeft hij nu twee hoofdtaken. Hij verzorgt lezingen en hij verzorgt kunstreizen. De lezingen gaan vaak over tentoonstellingen die in één van de Nederlandse musea worden gehouden. Léon krijgt van de meeste musea medewerking want zijn uitgebreide netwerk van cursisten is voor musea een interessante doelgroep.
Daarnaast organiseert hij eigen kunstreizen naar steden in Europa. Daarbij ligt het accent op architectuur en beeldende kunst.
Léon gaat zelf altijd minimaal twee keer op verkenning naar zo’n stad. Hij bereidt zich tot in de puntjes voor. Dat maakt het werk arbeidsintensief, maar kwaliteit staat voorop. Dat geldt ook voor de lezingen. Neem een lezing over een expositie in museum Valkenhof in Nijmegen over de pest. Daar is werk te zien van Gabriël Metsu tot de Nederlandse fotograaf Erwin Olaf. Maar ook van schrijvers, van Dante Alighieri tot Albert Camus. ‘Dat is zo veelomvattend dat je wel alles moet onderzoeken, maar een keuze moet maken voor je lezing.’ zegt Léon.
Een gids moet keuzes maken
Hij was ooit met een groep in een museum waar een gids lang stil stond bij één schilderij. Eén van de gasten vond dat jammer omdat er nog zoveel andere schilderijen hingen waar ze niet aan toe kwamen. ‘Maar dat is hoe het werkt. In musea hangen soms tien topstukken en een heleboel andere schilderijen over hetzelfde onderwerp of uit dezelfde periode. Het is logisch dat een gids zich op de topstukken focust. Maar dat moet je dan wel aan je gasten uitleggen,’ zegt Léon. Zo werkt hij immers zelf ook. ‘Er is zoveel. Als ik van de westerse kunst één procent weet is het veel.’
Hij merkt een verschil tussen de gasten van MUSICO Reizen en de gasten die aan zijn eigen reizen deelnemen. Het laat zich volgens hem moeilijk duiden. In de eerste plaats kent hij zijn eigen gasten meestal al van lezingen, bovendien komen die bijna allemaal uit Midden-Nederland waar Léon werkt. In de tweede plaats is de focus van de deelnemers aan een kunstreis eenduidiger. Léon Daemen vindt de groepen die met MUSICO Reizen gemêleerder.
In beide gevallen ontmoet hij mensen die hun kennis willen verrijken, of dat nou op het gebied van beeldende kunst, archeologie of muziek is. ‘Het allermooiste compliment dat ik ooit kreeg was van een mevrouw die zei: als ik vroeger door de stad liep zag ik alleen etalages, nu kijk ik ook naar het gebouw.’
En hoe zit het dan met de muziek? Léon: ‘Muziek ontroert meer. Van een mooi muziekstuk kan ik tranen in mijn ogen krijgen. Bij beeldende kunst is me dat misschien twee keer in mijn leven overkomen.’
Het interview met Léon Daemen werd opgetekend door Jan de Vries (mei 2021).
Meer over Léon Daemen leest u hier.