Het leven van een zanger gaat niet uitsluitend over rozen. Het is een harde wereld, soms zelfs een slangenkuil. Je moet je staande weten te houden in een ingewikkelde wereld waar tegengestelde belangen van impresariaten, operahuizen, dirigenten en zangpedagogen sterke druk op je uitoefenen. Vocaal en mentaal wordt het uiterste van je gevraagd, terwijl er ‘en passant’ ook nog vanuit wordt gegaan dat je de perfecte confectiemaat combineert met het uiterlijk van een filmster. De zanger dient bovendien – naast een goddelijke gouden keeltje – te beschikken over een tomeloze stoet aan online-volgers op social media als facebook, instagram en twitter.

Toen ik zelf op het conservatorium begon aan mijn zangopleiding (1988) was er gelukkig nog geen sprake van social media en een kilootje meer was ook niet direct een grote ramp. Het ging nog grotendeels over het zingen zelf. Wel waren in mijn tijd de eisen op acteergebied hoger dan ze voorheen waren en daar werd dan ook veel aandacht aanbesteed. Tegenwoordig krijgen aanstaande zangers naast zang- en acteerles, ook onderricht in het opbouwen van een carrière, zowel inhoudelijk als ook praktisch. Denk daarbij vooral aan acquisitie, boekhouding en networking.

Wedijveren in zangkunst

Eén element is in bovenstaande alinea nog niet genoemd: concoursen oftewel zangwedstrijden. En toch kunnen zij een wezenlijke bijdrage leveren aan een zangerscarrière. Wedijveren in zangkunst is van alle tijden. De opera van Richard Wagner over de Meistersinger von Nürnberg is daar een perfect voorbeeld van. Blijkbaar werden in de middeleeuwen zangers en liedcomponisten al langs de muzikale meetlat gelegd. Maar ook in onze 21^e eeuw zijn er talrijke zangconcoursen te vinden in de gehele wereld. Sommige van die concoursen staan zo goed bekend, dat het winnen van een ereplaats vrijwel gelijkstaat met een fraai begin van een zangcarrière.

Zelf deed ik twee keer mee aan een zangconcours. In Genève kon ik meteen onverrichterzake naar huis, maar in 1997 behaalde ik de halve finale tijdens een Schubertconcours in Wenen. Alhoewel de finale dus niet bereikt werd, bleek het concours zeer leerzaam voor me te zijn. Ik had me langere tijd voorbereid om een groot repertoire op een zo hoog mogelijk niveau te zingen. Ik kwam letterlijk oog-in-oog te staan met de toonaangevende zangers, critici en pianisten van dat moment en wist na afloop precies waar ik stond. De lovende woorden van Brigitte Fassbaender zullen me altijd bijblijven, alsook haar mantra: “Sie müssen einen ganz persönlichen Klang entwickelen”!

Internationaal Vocalisten Concours

Een toonaangevend concours in Nederland is het IVC, het Internationaal Vocalisten Concours in ’s-Hertogenbosch. Het concours in de Brabantse hoofdstad kent een illustere reeks van prijswinnaars. In de eerste jaren waren het vooral de Nederlanders zelf die met de prijzen naar huis gingen. Zo wonnen sopraan Annette de La Bije (1927-2014) en bariton Hans Wilbrink (1933-1969) beiden de eerste prijs in 1954. Tijdens latere edities vielen vele andere Nederlandse zangers ook in de prijzen: Arjan Blanken (1955), Elly Ameling (1956), Robert Holl (1971), Jard van Nes (1978), Angelina Ruzzafante (1992) en Lenneke Ruiten (2002), om er slechts enkelen te noemen). Maar vaker maakte het concours zijn internationale karakter waar en wonnen jonge zangers die zich later tot een groot zanger(es) zouden ontwikkelen: Jules Bastin, Sarah Connolly, Thomas Hampson, Sophie Koch, Nelly Miricioiu, Elzbieta Szmytka en Adrienna Pieczonka.

Lustrum

Dit jaar viert het concours haar 65^e verjaardag. En alhoewel het doel nog altijd is zangers een mooie opstap te bieden naar een glansrijke carrière, is de opzet wel volledig veranderd. Was voorheen het winnen van een prijs op het concours tevens een eindpunt van de samenwerking tussen de zanger en het concours, tegenwoordig betekent dit pas het begin. Na het winnen van de prijs, blijft het concours contact houden met de zangers en ondersteunt het hen in de zware wereld waarin ze zich nu zullen begeven. De ontwikkeling van de zanger blijft centraal staan. Het doel van het concours is om gedurende een aantal jaren na het behalen van een prijs een veilige baken te zijn, waarin alle vragen kunnen worden gesteld en waarin er ook bemiddeld kan worden met agenten en operahuizen die beiden met een veel commerciëler belang bij een zangerscarrière zijn betrokken.

Het warme bad van Annet Andriessen

Degene die deze grote ommezwaai van het festival heeft doorgevoerd, is voormalig directeur Annet Andriessen geweest. Als zangeres wist ze maar al te goed waar behoefte aan was. Zij wist van het concours in ’s-Hertogenbosch een warm bad te maken, waar niet alleen jonge zangers, maar ook vooraanstaande juryleden (bestaande uit zangers, agenten en operadirecteuren) zich graag aan verbonden. Inmiddels heeft Ivan van Kalmthout het stokje van haar overgenomen. Hij leerde de opera van binnenuit kennen in de grote operahuizen van Berlijn en Barcelona. Als geen ander weet hij wat ervoor nodig is om op dit soort bühnes te kunnen overleven en te zegevieren. Het leidt daarom ook geen twijfel dat hij het concours op het zelfde hoge niveau kan voortzetten en dat hij vanuit zijn netwerk fantastische mensen aan zich weet te verbinden.

Dit najaar zal de volgende editie van het concours plaatsvinden. Van 20-24 november aanstaande vindt de finale van de LiedDuo plaats. De jury bestaat onder meer uit Dame Felicity Lott, Jard van Nes, Thomas Oliemans en Graham Johnson. De deelnemers zijn geselecteerd tijdens diverse voorronden die zowel online (via youtube) en op diverse locaties (o.a. Zürich) hebben plaatsgevonden. Veertien zangers zullen zich met hun pianist presenteren op de halve finale in Den Bosch en op 24 november mogen alleen de allerbeste duo’s wedijveren om de te verdelen prijzen met een gezamenlijke geldwaarde van € 15.000,=.

Naar het IVC met MUSICO

MUSICO Reizen stelt u in de gelegenheid om deze finaledag op zondag 24 november bij te wonen. Samen met ondergetekende zult u luisteren naar de kandidaten en ongetwijfeld zullen we ook onze smaken op elkaar toetsen. Zoals u van ons gewend bent, kleden we de dag een beetje aan: te beginnen met een Bossche Bol en een lezing van Bas Heijne over “Literatuur en Lied”. Na een lunch in het met een Michelin-ster bekroonde restaurant Sense wonen we vanaf 15.00 uur de finale bij. Tijdens het gezamenlijke drankje na afloop kunnen we nog even bijkomen van alle emoties die gepaard gaan met een dergelijke wedstrijd. Hierna reist u op eigen gelegenheid per auto of openbaar vervoer weer naar huis terug.