Componist: Robert Schumann

Première: 14-03-1852 te Leipzig

Toelichting

Schumann geniet voornamelijk bekendheid vanwege zijn talrijke liederen en pianowerken. Toch droeg hij ook de dramatische muziek een warm hart toe. Direct na het beëindigen van zijn opera Genoveva begon hij in aan een nieuwe dramatische compositie. Zijn inspiratiebron was het dramatische gedicht Manfred van Lord Byron. Schumanns keuze voor juist dit gedicht van Byron is vooral gebaseerd op de innerlijke overeenkomsten tussen de hoofdpersoon Manfred en de componist. Beiden zijn geestelijk erg instabiel, beiden worden geplaagd door innerlijke tegenstrijdigheden.

In het gedicht staat Manfred op een hoge berg in de Alpen. Hij voelt zich enorm schuldig vanwege het mislopen van een relatie door zijn eigen fouten. Hij twijfelt tussen het springen van de berg of het terugkeren naar huis waar hij, zo weet hij, door gekheid overvallen zal worden. Hij verwerpt echter beide vormen van zelfvernietiging.

Schumann identificeerde zich met de gevoelens van deze hoofdfiguur Manfred. Ook hij werd geplaagd door innerlijke tegenstrijdigheden en identiteitscrises. Juist omdat hij zich innerlijk zo sterk met de hoofdpersoon verbonden wist, koos hij dit gedicht om voor opvoering in het theater geschikt te maken en toon te zetten. In totaal telde de toneelmuziek bij Byrons gedicht 15 scènes. Alleen de ouverture die het kopstuk van het werk vormt, heeft zich een vaste plaats in het orkestrepertoire weten te veroveren. In deze ouverture Manfred heeft Schumann op voortreffelijke wijze de innerlijke tegenstrijdigheden van de (zijn) ziel uitgedrukt.