Componist: Gaetano Donizetti
Librettist:
Gustave Vaëz
Première: 07-05-1860 te Parijs
Rita denkt dat haar echtgenoot Gasparo overleden is tijdens een schipbreuk. Zij is intussen hertrouwd met Beppe en samen bestieren zij een herberg. Beppe is een lam schaap, als was in de handen van Rita, maar van die rol heeft hij schoon genoeg. Hij beklaagt zich over zijn lot bij een bezoeker van de herberg, in feite niemand minder Gasparo zelf. Gasparo is na zijn schipbreuk in Canada terecht gekomen, alwaar hij vernam dat zijn vrouw zou zijn overleden tijdens een brand. Nu komt hij bewijs van haar overlijden halen, zodat hij met zijn nieuwe liefde kan trouwen...
Het verhaal van Rita is waarschijnlijk geheel en al aan Vaéz' eigen brein ontsproten. Er is geen andere bron van bekend, geen voorbeeld waaraan Vaëz zijn libretto ontleend zou kunnen hebben. In hoeverre Donizetti een aandeel in het verhaal heeft gehad, is onduidelijk. Het verhaal vertoont in elk geval sporen van de commedia dell'arte-traditie, waar in de 19e eeuw in Parijs ook veelvuldig gebruik van werd gemaakt. De opera kent drie klassieke karakters: de dominante en scherpzinnige man-van-de-wereld (Gasparo), een moeilijk tevreden te stellen en eveneens van de tongriem gesneden vrouw (Rita) en tot slot een luie en schichtige echtgenoot (Beppe).
Ook de voortgang van het plot bevat commedia dell'arte-kenmerken. Zo speelt het verhaal zich af in een herberg, is er sprake van een schipbreuk, van een overleden echtgenoot die toch niet overleden blijkt te zijn en een zogenaamd fysieke handicap.
Volgens de legende zou librettist Vaëz de componist Donizetti op een avond in gedeprimeerde staat op de Boulevard des Italiens in Parijs hebben aangetroffen, omdat de componist al acht dagen niet gecomponeerd had. Vaëz zou hem ter plekke een tekst voor een aria hebben aangeboden, waarna het tweetal binnen een week de eenakter voltooiden.
Christopher Maltman sings 'Mon ménage pour modèle' from Donizetti's Rita.