Componist: Ludwig van Beethoven
Première: 07-04-1805 te Wenen
Beethoven schreef zijn Derde Symfonie in de jaren 1803-1804. Zijn toenemende doofheid dreven hem tot wanhoop maar tegelijkertijd vond hij ook de kracht een nieuwe weg in te slaan. Zijn Derde Symfonie markeert het begin van een nieuwe fase in het oeuvre van Beethoven. Beethoven maakte zich los van de klassieke voorbeelden van Haydn en Mozart en kwam tot een geheel eigen stijl waarin felle, opzwepende passages en meer ingetogen, lyrische en soms zeer emotionele passages elkaar in hoog tempo afwisselen. Bovendien duurt deze symfonie bijna een uur, en dat is ongekend lang aan het begin van de 19e eeuw.
Aanvankelijk had Beethoven zijn symfonie opgedragen aan Napoleon. Maar de inkt van zijn symfonie was nog niet droog of Beethoven kreeg het bericht dat Napoleon zichzelf tot keizer had gekroond. Beethoven zag dit als een daad van machtswellust: 'Is hij dan ook maar een gewoon mens? Vanaf nu zal hij de rechten van de mens net zo vertrappen als zijn voorgangers'. De naam Napoleon werd doorgekrast en Beethoven hernoemde zijn symfonie tot Symfonie Eroica, ter nagedachtenis aan een groot man, daarbij in het midden latend wie deze grote man dan zou kunnen zijn.
Want daarin schuilt ook het vernieuwende van deze symfonie. Niet eerder schreef een componist een zo persoonlijk emotioneel document waarin de betoonde heroïek niet gestoeld is op de wederwaardigheden van een bepaald, historische personage, maar veeleer op universele waarden als vrijheid en gelijkwaardigheid. Het zal een thema zijn waar Beethoven nog regelmatig op terug zal komen in zijn oeuvre (onder meer in Fidelio, Negende Symfonie, Agnus Dei uit Missa Solemnis).