Lissabon

Donderdag 23 januari vliegen we met een rechtstreekse vlucht naar Lissabon, ook wel ‘de witte stad’ genoemd. De praktische combinatie van een rivier en een zeehaven is al sinds mensenheugenis de reden om juist op deze plek te willen wonen. De oudste tekenen van menselijke bewoning dateren van 9500 v. Chr. Verspreid over zeven heuvels langs de Taag liggen hier niet alleen schilderachtige, bochtige en smalle straatjes, maar ook brede winkelavenues, pleinen en fonteinen. 's Avonds soleert Alexander Melnikov bij het Gulbenkian Orchestra in het prachtige Vijfde Pianoconcert van Beethoven. Op het programma staat verder de symfonie Mathis der Maler van Hindemith. Het is eigenlijk een suite die gebaseerd is op de gelijknamige opera van Hindemith over de kunstenaar Matthias Grünewald die een beroemd geworden altaarstuk schilderde

Vrijdag 24 januari verkennen we met een plaatselijke gids Lissabon. We bezoeken onder meer Belém, een historische wijk in Lissabon, gelegen aan de rivier de Taag. Dit voormalige vissersdorp is vooral bekend vanwege de vele Portugese zeevaarders die hier hun ontdekkingsreizen begonnen. Belém staat dan ook vol met monumenten die verwijzen naar de ontdekkingsreizen in de 15e eeuw en die inmiddels benoemd zijn tot cultureel erfgoed.  Op 1 november 1755 werd de Portugese hoofdstad opgeschrikt door een van de meest vernietigende en dodelijke aardbevingen uit de Europese geschiedenis, waarbij tienduizenden doden te betreuren waren. De oudste wijk, Alfama, bleef grotendeels gespaard. De rest van Lissabon werd op last van staatsman Sebastião José de Carvalho e Melo voortvarend herbouwd naar de toenmalige ideeën van een moderne stad. Hier danken vele wijken van Lissabon hun strakke stratenplan aan. In het Fundação Centro Cultural de Belém neemt het Portugese barokensemble Avres Serva u ’s avonds mee op een reis door de Europese barokmuziek, met werken van onder meer Fux, Buxtehude, Bruhns en Telemann.

Zaterdag 25 januari vervolgen we onze rondleiding door Lissabon, met een wandeling door weer andere historische wijken. ’s Avonds wonen we een Fado-avond bij. Fado is traditionele melancholische volksmuziek op poëtische teksten over de donkere kant van de liefde, de dood en verdriet.

Zondag 26 januari krijgen we ’s ochtends een rondleiding door het mooiste museum van Portugal, het Museu Calouste Gulbenkian. Het grootste gedeelte van de verzameling bestaat uit de privécollectie van Calouste Gulbenkian. Deze oliemagnaat was ooit de rijkste man ter wereld. Twee jaar voor zijn dood richtte hij de Gulbenkian stichting op. Meer dan 6000 objecten uit zijn nalatenschap zijn tegenwoordig te bezichtigen in het museum waaronder werk van Manet, Degas, Renoir, van Duyck, Frans Hals, Turner, Ghirlandaio en Gainsborough.

Aan het eind van de middag speelt in Teatro Tivoli het Orquestra Metropolitana de Lisboa drie Haydn-symfonieën met de aansprekende bijnamen Le matin, Le midi en Le soir. Deze symfonieën behoorden tot de eerste die Haydn voor zijn nieuwe broodheer, de Hongaarse prins Paul Anton Esterházy schreef. Hoewel er geen enkel concreet bewijs voor is, is er de suggestie dat de prins zelf de 'perioden van de dag' heeft bedacht, met daarbij in het achterhoofd een voorstelling in het Burgtheater, waar in 1759 het pantomimeballet Les quatres parties du jour en quatres ballets différens was uitgevoerd. Mogelijk heeft ook Vivaldi's Le quattro stagioni een rol gespeeld. De prins bezat een exemplaar van deze partituur.

Maandag 27 januari vliegen we in de loop van de middag rechtstreeks terug naar Nederland.