Wiesbaden

Dinsdag 26 augustus rijden we via diverse opstapplaatsen naar Wiesbaden, een van de oudste en deftigste kuuroorden van Europa, het toonbeeld van klasse en ook wel ‘de-luxe-versie van een stad’ genoemd. Van hieruit bezoeken we een aantal concerten in het kader van het Rheingau Musik Festival, een van de grootste muziekfestivals in Europa, in de regio van Wiesbaden tot aan het Mittelrheintal.
In Kloster Eberbach geeft het Gustav Mahler Jugendorchester onder leiding van Manfred Honeck zijn visitekaartje af met hun interpretatie van de Negende Symfonie van Bruckner. Die Negende Symfonie is duidelijk anders dan de eerder symfonieën. Waar in de eerdere symfonieën weliswaar ook donkere en conflictrijke passages voorkomen, eindigen deze toch allen zonder meer glorieus. In de Negende Symfonie ontbreekt niet alleen deze glorieuze finale; de kwellende chromatiek, de voortdurende dissonante climaxen geven uitdrukking aan een zielenpijn en een eenzaamheid die men eerder niet vaak hoorde in de muziek van Bruckner.

Woensdag 27 augustus verkennen we Wiesbaden, de 'grande dame' onder de grote Duitse steden, waar zich rond de bronnen al vroeg een nederzetting ontwikkelde. In de Romeinse tijd waren er thermen en in modernere tijden kwamen Goethe, Wagner en Brahms hier graag kuren. In Schloss Johannisberg geeft de jonge pianist Giorgi Gigashvili een recital. Aanvankelijk had Giorgi Gigashvili geen aspiraties om klassiek pianist te worden, won op 13-jarige leeftijd de Georgische versie van 'The Voice', maar bleef desondanks toch piano spelen. Inmiddels heeft hij een aardige prijzenkast bij elkaar gespeeld op de meest toonaangevende concoursen in de wereld en in 2024 won hij de Edison Klassiek in categorie Nieuwkomer, met de woorden van de jury '…Hij opent zijn album met Beethovens Variaties en Fuga op. 35, oftewel de Eroica variaties. Gigashvili slaagt erin iedere noot aandacht en betekenis te geven. Niet gehinderd door technische belemmeringen weet hij de luisteraar van het begin tot het eind te boeien en te verrassen… Het is moeilijk voor te stellen dat we hier te maken hebben met een pianist van nog maar 24. Leuk hoor, dat hij techno maakt, maar de jury van de Edisons Klassiek hoopt dat Giorgi Gigashvili doorgaat met het spelen, interpreteren en opnemen van de klassieke pianoliteratuur.'

Donderdag 28 augustus bezoeken we het onlangs geopende Reinhard Ernst Museum, met werken uit de uitgebreide kunstcollectie van zakenman Reinhard Ernst. Zijn collectie richt zich op naoorlogse Duitse en Europese abstracte kunst, Japanse abstracte kunst en Amerikaans abstract expressionisme.
In het Kurhaus kunt u deze avond het Royal Philharmonic Orchestra horen dat onder van dirigent Vasily Petrenko onder meer Sheherazade van Rimski-Korsakov uitvoert. Pianist Bruce Liu soleert in de Paganini-variaties van Rachmaninov. In de tweede helft van zijn leven kreeg Rachmaninov veel kritiek: geweldig pianist, maar achterhaalde muziek. Rachmaninov zelf constateerde: 'Ik dool rond als een geest in een totaal van mij vervreemde wereld’, zei hij in 1939. 'Ik kan de oude componeertrant niet loslaten en de nieuwe niet aanleren. Maar soms kwam hij in de herfst van zijn leven tot een werk waarmee hij elke criticus over de streep trok, zoals met de Paganini-variaties het geval was. Rachmaninov maakte zich het misschien wel beroemdste thema van Pagini volkomen eigen: hij onderwierp het aan grillige metamorfoses, speelde het in spiegelbeeld of rekte het uit, met een caleidoscopisch effect.

Vrijdag 29 augustus bezoeken we Mainz. De stad werd gesticht door de Romeinen en zij noemden het Mogontiacum. Vanaf de 8e eeuw is het een bisdom. De Dom van Mainz en de Sankt Stephan werden gebouwd in opdracht van één van de belangrijkste (aarts)bisschoppen, namelijk Willigis. Uiteraard brengen we onder andere een bezoek aan deze Sankt Stephan met de beroemde glasramen van de kunstenaar Marc Chagall. Pas na een lange aarzeling ging Chagall uiteindelijk in op het verzoek ramen voor de kerk te maken. Hij wilde daarmee vooral verzoening symboliseren tussen Frankrijk en Duitsland en verzoening tussen joden en christenen. In de meditatieve kleur blauw brandschilderde Chagall zijn bijbelse dromen uit het Oude en Nieuwe Testament: het paradijs, Mozes die met zijn geboden van de berg komt, de ark van Noach met de witte vredesduif, Maria in Nazareth en het hemelse Jeruzalem met koning David. Alles en iedereen is omringd door Chagalls sierlijke engelen, die over de ramen zweven. Een journalist van Dagblad Trouw schreef hierover: ‘Wie de kerk van St. Stephan betreedt, ervaart iets volkomen ongekends. Hier wordt het hele verhaal verteld, in een kleurengloed van warmte en liefde. Men kijkt niet op naar de ramen, zoals in hoge kathedralen, men bevindt zich midden in het verhaal, men hoort erbij, men wordt er deelgenoot van.’
Deze avond kunt u uw bezoek aan het Rheingau Musik Festival afsluiten met het concert dat violiste Anne-Sophie Mutter geeft met het Royal Philharmonic Orchestra en dirigent Vasily Petrenko. Op het programma staat onder meer het Vioolconcert van John Williams. Deze componist is misschien het meest beroemd om zijn filmmuziek – hij behaalde met alle filmmuziek inmiddels 54 Oscarnominaties – maar hij componeerde zoveel meer. 'Music is enough for a lifetime, but a lifetime is not enough for music' en dat geldt zeker voor zijn oeuvre. Deze avond speelt Anne-Sophie Mutter zijn Tweede Vioolconcert, een uitdaging voor een componist die zich zeer bewust is van het legaat aan Vioolconcerten van de afgelopen 300 jaar, beginnend bij Vivaldi via Mozart, Beethoven, Tsjaikovski naar Bartók, Berg en Stravinsky – om maar enkele namen te noemen. Toch schreef Williams een Tweede Vioolconcert met de speelstijl en -plezier van Anne-Sophie Mutter als inspiratiebron.

Zaterdag 30 augustus rijden we naar het Arp Museum in Rolandseck, dat van oudsher de focus op het werk van Jean Arp en Sophie Taeuber-Arp legde, maar inmiddels een veel bredere collectie toont, zoals de tentoonstelling Sehnsucht nach Utopia. Kunst der Romantik 1770–1900 al aangeeft. Het museum is gevestigd in het oude stationsgebouw Rolandseck, prachtig gelegen aan de Rijn; in 2007 opende het museum de nieuwbouw van de hand van de Amerikaanse architect Richard Meier.
Aan het begin van de middag rijden we terug naar Nederland.